Baş dönmesi veya vertigo, kişinin çevresindeki nesnelerin veya kendisinin dönme hissine kapılması durumudur. Bu durum, iç kulakta dengeyi sağlayan yapıların (vestibüler sistem), beyincik ve/veya beyin sapı ile ilişkili rahatsızlıklar veya daha beyinin daha üst yapılarını tutan hastalıklar sonucunda ortaya çıkabilir. Vertigo, oldukça rahatsız edici ve günlük yaşamı olumsuz etkileyebilen bir durumdur. Ayrıca vertigo, beyin veya iç kulak dışında başka sistemik sağlık sorunlarının belirtisi olabileceği için önemsenmesi gereken bir semptom olarak da kabul edilir.
İç kulak, denge ve işitme fonksiyonlarını gerçekleştiren karmaşık bir yapıdır. İç kulaktaki vestibüler sistem, vücut pozisyonunu ve hareketlerini algılayarak beyne bu bilgileri ileterek dengeyi sağlar. Vertigo genellikle bu sistemin işlev bozukluğu sonucunda ortaya çıkar. Bunun yanı sıra, vertigo birçok farklı nedenle de tetiklenebilir. Bunlar arasında iç kulak iltihapları, Meniere hastalığı, iç kulak kristallerinin yer değiştirmesi (benign paroksismal pozisyonel vertigo), migren, beyin tümörleri, beyin kanaması, serebral dolaşım bozuklukları gibi durumlar yer alır.
Vertigo atakları nedenine yönelik olarak ani veya kademeli başlar ve yine nedenine bağlı olarak değişiklik gösterecek şekilde birkaç dakikadan, saatler veya günlerce sürebilir. Ataklar sırasında kişi, çevresindeki nesnelerin döndüğünü veya hareket ettiğini hisseder. Ayrıca baş dönmesi, denge kaybı, bulantı, kusma, terleme, halsizlik gibi belirtilerle birlikte görülebilir.
Vertigonun etyolojik nedeninin anlaşılabilmesi için (ortaya çıkmasına sebep olan hastalığın tanısı) genellikle nöroloji ve kulak burun boğaz uzmanına başvurulur. Doktor, detaylı bir hastalık öyküsü alır, fiziksel muayene yapar ve gerekli görülürse görüntüleme yöntemleri (örneğin, manyetik rezonans görüntüleme) veya denge testleri (örneğin, nistagmus testi) isteyebilir. Tedavi genellikle altta yatan nedenin belirlenmesine dayanır.
Vertigo kişinin yaşam kalitesini olumsuz etkileyen bir durumdur ve altta yatan nedenin belirlenmesi ve uygun tedavi planının oluşturulması önemlidir. Bu nedenle, baş dönmesi veya vertigo gibi belirtiler yaşayan kişilerin bir sağlık uzmanına başvurarak detaylı bir değerlendirme yaptırmaları önemlidir.
